Spis treści
Powołanie na stanowisko
Z formalnoprawnego punktu widzenia powołanie jest aktem administracyjnym jednostronnym, choć zgodnie z art. 11 Kodeksu pracy: Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Oznacza to, że dla powstania stosunku pracy z powołania niezbędna jest zgoda osoby powoływanej. Trzeba przy tym wiedzieć, że na podstawie powołania zatrudnia się pracowników tylko w tych sytuacjach, które określone zostały w odrębnych przepisach.
Kogo można zatrudnić na podstawie powołania?
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się przede wszystkim wtedy, gdy mowa o stanowiskach kierowniczych czy dyrektorskich, czyli tych, które ze swojej natury są najbardziej nietrwałe. Jednocześnie w praktyce o powołaniu na stanowisko mówi się bardzo często. Tymczasem nie zawsze chodzi o nawiązanie stosunku pracy, a wyłącznie o powierzenie funkcji. W takiej sytuacji wykonywanie pracy odbywa się na innych podstawach prawnych. Z uwagi na ten problem niezbędne jest prawidłowe rozróżnianie powołań; z jednej strony może to być źródło nawiązania stosunku pracy, z drugiej zaś akt inwestytury.
Zgodnie z art. 68 § 1 Kodeksu pracy: Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
- dyrektor i jego zastępca w przedsiębiorstwie państwowym,
- dyrektorzy instytucji kulturalnych,
- sekretarz i skarbnik gminy (powiatu),
- dyrektor parku narodowego.
Umowa powołania. Przed powołaniem najpierw konkurs
Do stosunku pracy, który nawiązany został na podstawie powołania, stosuje się art. 68-72 Kodeksu pracy. Jednocześnie, o czym należy pamiętać, powołanie może poprzedzać konkurs. Ten pracownik, który zostanie powołany na stanowisko właśnie w wyniku konkursu, ma prawo rozwiązać stosunek pracy, jaki łączy go z dotychczasowym pracodawcą za skróconym, jednomiesięcznym okresem wypowiedzenia.
Konkurs organizowany jest najczęściej po to, aby wybrać wśród grona osób starających się o posadę tego kandydata, który posiada najbardziej odpowiednie kwalifikacje do wykonywania określonej pracy. Taka forma jest również uznawana za najbardziej przejrzystą.
Dokumentem, który zawiązuje ten rodzaj stosunku pracy, nie jest tradycyjna umowa, ale tzw. akt powołania przedkładany przez pracodawcę na piśmie. Wyraża on wolę pracodawcy, a przyjęcie aktu jest z kolei świadectwem zgodnej z tym woli powołanego.
Młodszy Specjalista ds. Windykacji/Fakturzysta (k/m)
Coral Travel Poland
- Warszawa
Młodszy Specjalista/Specjalista ds. MICE (k/m)
Coral Travel Poland
- Warszawa
Pracownik fizyczny
MGsolutions MGJJ Sp. z o. o. Sp. k.
- 10 000-13 000 zł brutto / mc
- Niemcy
Serwisant/Konserwator- Złota rączka - Mszana Dolna
Pracownicy Budowlani Sp. z o.o.
- Mszana Dolna
Specjalista ds. industrializacji
SEWS-CABIND POLAND
- Żywiec
Powołanie na stanowisko = mniejsza ochrona
Z punktu widzenia pracownika, który nawiązał stosunek pracy na podstawie powołania, istotne jest, że taka sytuacja daje pracodawcy większą dowolność w rozwiązywaniu stosunku pracy. Oznacza to, że osoba powołana jest w znacznie mniejszym stopniu chroniona niż osoba pracująca na umowie o pracę. Zgodnie z art. 70 Kodeksu pracy: Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie niezwłocznie lub w określonym terminie odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony.
Akt odwołania – rozwiązanie stosunku pracy na podstawie powołania
Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem powołanym następuje na podstawie aktu odwołania. Nazwa ta nie jest przypadkowa – z punktu widzenia prawa administracyjnego taka decyzja prowadzi do pozbawienia stanowiska, zaś z punktu widzenia prawa pracy do rozwiązania stosunku pracy. Jednocześnie, co istotne, akt odwołania:
- musi być dokonany w formie pisemnej (ewentualne niedostosowanie się do tego wymogu sprawia, że odwołanie nie będzie wywoływało skutku – art. 70 §11 Kodeksu pracy),
- nie musi precyzować przyczyny odwołania.
Do niedawna w orzecznictwie Sądu Najwyższego panował pogląd, według którego akt odwołania nie musiał być konsultowany ze związkami zawodowymi. Aktualne stanowisko Sądu Najwyższego wygląda jednak odwrotnie i jest to wynik odmiennego sformułowania przepisów ustaw wprowadzających ochronę przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy.
Kodeks pracy a powołanie
Kodeks pracy w artykule 68 porusza ważne kwestie dotyczące powołania na stanowisko. Mowa jest tutaj między innymi o tym, że stosunek pracy z powołania dotyczy przede wszystkim stanowisk kierowniczych. Określany jest również jako najbardziej nietrwała forma stosunku pracy, gdyż powołany na stanowisko może zostać w każdej chwili z niego odwołany bez podania konkretnej przyczyny przez organ, który go powołał.
Co istotne, jeżeli taka osoba zostanie odwołana ze swojego stanowiska, nie ma prawa do roszczenia o przywrócenie do pracy. Zatrudnienie na podstawie powołania ma bowiem brak ochrony trwałości. Kodeks określa, że przy tego rodzaju stosunku pracy stosowane są przepisy analogicznie, jak do umowy o pracę na czas nieokreślony za wyjątkiem tych, które regulują tryb rozwiązania umowy o pracę oraz dotyczą rozwiązywania sporów wynikających ze stosunku pracy. A także wyżej wspomnianego przywracania do pracy na konkretne stanowisko.
W akcie powołania muszą być również zawarte takie informacje jak: stanowisko, na jakie zostaje powołana dana osoba, termin rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, a także jej wynagrodzenie. Do aktu często sporządzane są załączniki, w których umieszczane są dodatkowe informacje.
Stosunek pracy na podstawie powołania jest rozwiązywany również po podpisaniu odpowiedniego aktu. W okresie odwołania, jeżeli pracownikowi przysługuje wypowiedzenie, może być zatrudniony przy wykonywaniu innych prac, które będą zgodne z jego kwalifikacjami. Po tym, jak wypowiedzenie się skończy taka osoba, może być zatrudniona do wykonywania wyżej wymienionych obowiązków na nowych warunkach i z dokładnie określonym wynagrodzeniem.
Kodeks pracy określa również dokładnie sposób postępowania w sytuacji, gdy osoba powołana na stanowisko jest zatrudniona u innego pracodawcy. Jeżeli obowiązuje ją trzymiesięczny okres wypowiedzenia, to stosunek pracy może zostać rozwiązany z zachowaniem jednomiesięcznego wypowiedzenia.
Z formalnoprawnego punktu widzenia powołanie to akt administracyjny jednostronny. Zgodnie jednak z art. 11 Kodeksu pracy, osoba powoływana na pracownika powinna wyrazić zgodę: ?Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy o płacy bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika?. Przez powołanie zatrudnia się pracowników w przypadkach, które określone zostały w odrębnych przepisach. Na taki stan wskazuje art. 68 § 1 Kodeksu pracy. Jak wygląda powołanie i odwołanie pracownika?
Kto jest powoływany, kto nie?
W aktualnie obowiązującym prawie wiele przepisów operuje pojęciem ?powołania?, jednak nie każdy artykuł stanowi podstawę do nawiązania stosunku pracy. Mowa tu o takich sytuacjach, w których dochodzi do powierzenia funkcji, zaś samo wykonywanie pracy odbywa się na innych podstawach. Przykładem mogą być sędziowie, którzy wykonują swoje obowiązki przez mianowanie. W tym temacie wypowiadał się także Sąd Najwyższy, który stwierdził, że do powołania w rozumieniu art. 68 § 1 Kodeksu pracy dochodzi wówczas, gdy mowa o dyrektorze przedsiębiorstwa państwowego, parku narodowego czy instytucji kultury, sekretarzu gminy i skarbniku gminy.
Jeżeli nadal zastanawiasz się nad tym kiedy stosuje się powołanie, zobacz: Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania.
Przed powołaniem konkurs
Zgodnie z przepisami, każdorazowo powołanie na dane stanowisko może poprzedzać konkurs. Do osób, które zostały powołane w wyniku konkursu a świadczą pracę w oparciu o umowę o pracę, stosuje się art. 683 Kodeksu pracy. Pracownicy, których obowiązuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia mogą rozwiązać stosunek za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Wówczas rozwiązanie w takim trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Mniejsza ochrona
Z punktu widzenia pracownika, który nawiązał stosunek pracy przez powołanie istotne jest, że jest on mniej chroniony przed ewentualnym zwolnieniem. Warto zauważyć, że powołanie ? z założenia ? daje pracodawcy większą dowolność w rozwiązywaniu stosunku pracy. Zgodnie z art. 70 Kodeksu pracy: ?Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie ? niezwłocznie lub w określonym terminie ? odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołać. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony?.
Wyjątki obowiązują
Ochrona pracowników powołanych w zakresie wypowiedzenia, choć jest mniejsza, przewiduje również korzystne wyjątki. Zgodnie z art. 72 Kodeksu pracy szczególne regulacje przewidziane są w stosunku do kobiet w okresie ciąży, które są odwoływane. W takim przypadku organ odwołujący jest zobowiązany zapewnić jej inną pracę ?odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje zawodowe, przy czym przez okres równy okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przez odwołaniem?. Przepis ten stosuje się również w odniesieniu do pracowników, którym brakuje nie więcej niż 2 lata do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Akt odwołania
Aby rozwiązać stosunek pracy, który nawiązany został przez powołanie, organ powołujący musi dopełnić pewnych obowiązków wynikających z Kodeksu pracy. Zgodnie z tymi informacjami, akt odwołania:
- musi zostać wykonany w formie pisemnej (art. 70 § 11 Kodeksu pracy),
- nie musi zawierać szczegółowych informacji na temat przyczyny odwołania.
W taki sposób sporządzone odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. Warto zauważyć, że pracownikowi w okresie wypowiedzenia przysługuje prawo do wynagrodzenia i to w takiej wysokości, jak przez odwołaniem. Warto też pamiętać, że zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego, rozwiązanie stosunku pracy w wyniku odwołania wymaga zachowania określonego współdziałania zainteresowanego pracodawcy ze związkami zawodowymi.
To może Cię również zainteresować
