Spis treści
Wypłata trzynastej pensji (tzw. „trzynastki”) dotyczy głównie sfery budżetowej. Przyznawanie i wypłata tego dodatku została uregulowana w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Co do zasady, pracownicy spoza budżetówki nie mogą egzekwować od swojego szefa wypłaty trzynastki. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca nie może zdecydować się na jej wypłatę. Taką możliwość przewidują przepisy. Wówczas jednak niezbędne jest uregulowanie tej kwestii w aktach prawa wewnątrzzakładowego.
Komu przysługuje trzynastka?
- państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenie są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy,
- zatrudnionych w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz sądach i trybunałach, wymienionych w art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych,
- samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych prowadzących gospodarkę finansową (na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych pkt. 2),
- biur poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych.
Ustawa wymienia również pracowników instytucji, którym nie należy się dodatkowe wynagrodzenie. Wśród takich znajdują się między innymi funkcjonariusze policji czy służby więziennej.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać trzynastą pensję?
Aby pracownik nabył prawo do dodatkowego wynagrodzenia, musi przepracować u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Jednak ustawa przewiduje wyjątek. Pracownik, który nie świadczył pracy na przez cały rok, może ubiegać się o pensję w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu. Warunkiem jest jednak to, aby staż pracy u danego pracodawcy wynosił co najmniej 6 miesięcy. Do tego czasu wlicza się również wykorzystany urlop wypoczynkowy.
Kasjer/Sprzedawca Goworowo
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-28 zł brutto / h
- Goworowo
Kasjer/Sprzedawca Dobrzyniewo Duże
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-28 zł brutto / h
- Dobrzyniewo Duże
Wytapiacz - Odlewnik
Extral Sp. z o.o.
- Rybnik
Specjalista ds. sprzedaży
Dobre Okna i Drzwi
- Cieszyn
Pracownik sklepu-kawiarni ->zlecenie->Pestka
Randstad Polska Sp. z o.o.
- Poznań
Zgodnie z art. 4 przywołanej ustawy wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymywanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Osoba obliczająca wysokość trzynastki powinna przy tym pod uwagę wziąć inne świadczenia, które wynikają ze stosunku pracy, a które są przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Potrącenia z trzynastki – w jakich przypadkach jest możliwe?
Z dodatkowego wynagrodzenia, które jest wypłacane pracownikowi, może być prowadzona egzekucja komornicza. Wówczas zastosowanie mają przepisy znajdujące się w kodeksie pracy. Zgodnie z art. 87 § 1, potrącenia można dokonać dopiero po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Pracodawca, który samodzielnie dokonuje potrąceń, powinien też pamiętać o kolejności ich dokonywania i o szczególnych prawach, którymi rządzą się świadczenia alimentacyjne. Zgodnie z art. 87 § 5 można je egzekwować do pełnej wysokości dodatkowego wynagrodzenia. W pozostałych przypadkach pensja zatrudnionego będzie pod ochroną. Oznacza to, że możliwe będzie potrącanie kwot tylko do pewnej wysokości.
Do kiedy musi zostać wypłacone dodatkowe wynagrodzenie?
Kwestia terminu wypłaty trzynastej pensji jest regulowana przez ustawę o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Zgodnie z jej przepisami, pracodawca powinien wypłacić trzynastkę najpóźniej do końca marca roku następującego po roku, za który przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Jest to istotne dla pracowników sfery budżetowej, którzy oczekują na te dodatkowe środki. W przypadku, kiedy pracodawca nie dokonałby wypłaty w wyznaczonym terminie, pracownik ma prawo do dochodzenia swoich praw.
Jak obliczyć trzynastą pensję?
Obliczenie wysokości trzynastej pensji nie jest skomplikowane, jednak wymaga uwzględnienia pewnych elementów. Jak wcześniej wspomniano, wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego.
- podstawową pensję,
- premie,
- dodatki,
- nagrody.
Przy obliczaniu trzynastki warto pamiętać, że istotne jest zarówno to, ile pracownik zarobił, jak i jak długo pracował w danym roku. Jeśli pracował przez cały rok, przysługuje mu pełna trzynastka. Jeśli jednak przez okres krótszy niż 12 miesięcy, ale nie krótszy niż 6 miesięcy, otrzyma proporcjonalną część trzynastki.
Trzynasta pensja a przedsiębiorstwa prywatne
Trzynastka w przedsiębiorstwach prywatnych nie jest gwarantowana przez prawo, ale nie oznacza to, że pracownicy są całkowicie pozbawieni szans na dodatkowe wynagrodzenie. Wszystko zależy od wewnętrznych regulacji danej firmy, które mogą przewidywać wypłatę trzynastki. W praktyce wiele firm decyduje się na wypłatę dodatkowego wynagrodzenia jako formy nagrody za ciężką pracę czy motywatora do dalszych działań.
Kiedy wypłata trzynastej pensji nie przysługuje?
Mimo że trzynasta pensja jest bardzo atrakcyjnym elementem wynagrodzenia, niestety nie każdemu przysługuje. Przede wszystkim, pracownik musi przepracować co najmniej 6 miesięcy w roku, by mógł liczyć na dodatkowe wynagrodzenie. Co więcej, jeżeli osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia, trzynastka nie jest jej gwarantowana.
- jest nieobecny w pracy bez usprawiedliwienia przez ponad dwa dni,
- jest nietrzeźwy w pracy,
- zostaje na niego nałożona kara dyscyplinarna w postaci wydalenia z pracy lub ze służby,
- umowa o pracę zostaje rozwiązana bez wypowiedzenia z jego winy, zgodnie z art. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym.
Podsumowanie
Trzynasta pensja jest gwarantowana głównie pracownikom sektora publicznego, zgodnie z ustawą z 1997 roku, pod warunkiem przepracowania co najmniej 6 miesięcy w roku. W sektorze prywatnym, wypłata trzynastki zależy od polityki wynagrodzeń konkretnej firmy i nie jest obligatoryjna.
Trzynastka to ciekawy i pożądany rodzaj benefitu, który jest skutecznym argumentem podczas rekrutacji do sfery budżetowej.
To może Cię również zainteresować
