Spis treści
Umowa zlecenie, o czym należy pamiętać, jest umową cywilnoprawną. Informacji o niej na próżno szukać w Kodeksie pracy, bo ustawodawca uregulował kwestie dotyczące tej umowy w Kodeksie cywilnym. Dla zleceniobiorców oznacza to, że znajdują się oni pod znacznie mniejszą ochroną niż pracownicy świadczący pracę w oparciu o umowę o pracę. Wielu zadaje sobie pytania, czy okres zatrudnienia na umowie zleceniu wlicza się do stażu pracy, czy można skorzystać na niej ze zwolnienia lekarskiego i inne. W poniższym artykule staramy się rozwiać te wątpliwości.
Czym się charakteryzuje umowa zlecenie?
Umowa zlecenie jest jedną z najpopularniejszych i najczęściej zawieranych umów cywilnoprawnych w Polsce. Chociaż po zmianach przepisów wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zostało uzależnione od wysokości minimalnej stawki godzinowej, to wciąż pracodawcy najchętniej ją zawierają. Nie uległ jednak zmianie fakt, że pracodawcy nie muszą przestrzegać przepisów dotyczących udzielania urlopu wypoczynkowego i ekwiwalentu za urlop, chorobowego czy też prawa ochrony przed wypowiedzeniem umowy, które regulują przepisy Kodeksu pracy. Dlatego też często wiele osób nie jest pewna, czy może brać wolne lub pójść na tzw. L4, będąc na umowie zlecenie. Oczywiście wolne od pracy jest możliwe, ale nie stanowi urlopu rozumianego w ten sam sposób, w jaki działa on na umowie o pracę. Pracodawca musi mieć na uwadze, że w przypadku takiego zatrudnienia pracownik może odejść bez uprzedzenia w każdej, dowolnej chwili. Jak widać, umowa zlecenie ma swoje plusy i minusy dla obu stron.
„Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności prawnych dla dającego zlecenie” – tak brzmi definicja tej umowy, którą znaleźć można w art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego. Ponieważ ustawodawca pozostawia dużą swobodę w zakresie informacji, jakie zostaną zawarte w umowie, w praktyce strony mogą dowolnie kształtować swoje obowiązki i uprawnienia.
Zasadniczo w umowie tej powinna znaleźć się taka pula informacji, by zarówno zleceniodawca, jak i zleceniobiorca wiedzieli, do czego są wobec siebie zobowiązani i jakie mają prawa. Z uwagi na cele dowodowe, umowa zlecenia powinna być zawarta w formie pisemnej i zawierać te najważniejsze dla obu stron zapisy.
- mniej lub bardziej szczegółowy opis zlecenia, czyli określenie zadań, jakie będzie miał zleceniobiorca,
- wskazanie wysokości wynagrodzenia i terminu wykonania zlecenia,
- ustalenie, która ze stron będzie zobowiązana do dostarczenia materiałów niezbędnych do prawidłowego wykonania zlecenia,
- dane obu stron umowy,
- data rozpoczęcia i wygaśnięcia umowy,
- zapis o tym, czy zleceniobiorca ma inny tytuł do ubezpieczenia społecznego, a jeśli tak, to jaki,
- własnoręczne podpisy obu stron.
Czy na umowie zlecenie przysługuje urlop? Jak wspomnieliśmy, zleceniobiorca może uzyskać wolne od wykonywania zlecenia – to, na jakich warunkach, zależy od ustaleń ze zleceniodawcą. Zainteresowane strony mogą zawrzeć wówczas w przygotowywanej umowie dodatkowe punkty, np. dotyczący prawa zleceniobiorcy do odpłatnej przerwy od wykonywania zlecenia. Zastosowanie słowa „urlop” jest jednak niewłaściwe z tego względu, że taki przysługuje wyłącznie pracownikowi zatrudnionemu w oparciu o umowę o pracę.
Młodszy Specjalista/Specjalista ds. MICE (k/m)
Coral Travel Poland
- Warszawa
Serwisant/Konserwator- Złota rączka - Mszana Dolna
Pracownicy Budowlani Sp. z o.o.
- Mszana Dolna
Magazynier/ Operator wózka widłowego udt
Merkury Market
- Kielce
Technolog oczyszczania ścieków
Zakład Gospodarki Odpadami S.A. w Bielsku-Białej
- Bielsko-Biała
Młodszy Specjalista ds. Windykacji/Fakturzysta (k/m)
Coral Travel Poland
- Warszawa
Umowa zlecenie w praktyce
Umowa zlecenie zobowiązuje zleceniobiorcę do dokonania określonej czynności prawnej dla pracodawcy. Ważny jest w niej fakt wykonywania pracy na rzecz dającego zlecenie, która niekoniecznie ma przynieść określony efekt i będzie prowadzić do ustalonego rezultatu, tak jak działa to w umowie o dzieło. Zaletą tej umowy jest także swoboda w zakresie ustalenia miejsca, czasu i sposobu wykonywania zadania.
1 stycznia 2019r. nastąpiło uaktualnienie przepisów dotyczących umowy zlecenia. Po tej nowelizacji odgórnie ustalona wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązuje także w odniesieniu do umów zleceń w formie minimalnej stawki godzinowej. W 2022 roku minimalna stawka godzinowa wzrosła do 19,70 zł brutto dla określonych umów cywilnoprawnych. (Zleceniobiorca otrzymuje „na rękę” 17 zł). Ustalenie minimalnej stawki godzinowej sprawiło, że według przepisów pracodawca musi ewidencjować czas przepracowany przez zleceniobiorcę. Jest to bardzo ważne, gdyż organy kontrolujące muszą mieć wgląd w ewidencję i kontrolować czy zostały zastosowane wymogi dotyczące minimalnej stawki godzinowej.
Kolejną wadą umowy zlecenie jest fakt, że nie chroni ona interesów pracownika. W umowie o pracę obowiązują określone terminy wypowiedzenia, świadczenia, urlopy wypoczynkowe, wynagrodzenie w razie choroby, dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych. W przypadku niedostosowania się do elementów umowy można dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Pracownikowi na umowę zlecenie nie przysługują natomiast żadne z wymienionych praw. Podobnie jest na umowie o dzieło, niestety w wielu pracach, ze względu na ich charakter, wciąż można liczyć tylko na jeden z tych dwojga rodzajów umów. Sprawdź, czym dokładnie się różnią obie formy zatrudnienia, oglądając poniższy filmik:
Czy umowa zlecenie wlicza się do emerytury? Umowa zlecenie nie liczy się także do stażu pracy i nie gwarantuje przedłużenia zatrudnienia. Jednak jeśli są od niej odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, to taki typ umowy zalicza się do przyszłej emerytury. Jest to typ umowy najchętniej podpisywany przez pracodawcę, gdyż dla niego jest on najkorzystniejszy. Zleceniodawca nie ma praktycznie żadnych dalszych zobowiązań wobec pracownika zatrudnionego na umowie zleceniu i może zwolnić go z pracy w każdym momencie. Pracodawca powinien jednak pamiętać, iż akurat to prawo działa w obie strony i przysługuje także zleceniobiorcy, który może natychmiast odejść z firmy, jeżeli w umowie nie została uregulowana kwestia okresu wypowiedzenia.
Prawo do urlopu w przypadku umowy cywilnoprawnej
Pracownikowi, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, należą się od pracodawcy płatne dni wolne przeznaczone na odpoczynek lub na uczestnictwo w ważnych uroczystościach. Pracownikowi zatrudnionemu na umowę zlecenie nie przysługuje prawo do takiego urlopu. Nie oznacza to jednak, że nie może korzystać z dni wolnych, za które otrzyma wynagrodzenie. Przepisy Kodeksu pracy nie regulują dokładnie treści umów cywilnoprawnych. Mogą znajdować się w nich dowolne zapisy ustalone przez pracodawcę, o ile nie są sprzeczne z prawem.
Zleceniobiorca może skonsultować z zleceniodawcą, że umowa zlecenie będzie zawierała zapis o „urlopie”, a więc prawo do korzystania z płatnej przerwy w pracy w ustalonym wymiarze. Takiej przerwy nie można jednak oficjalnie nazwać „urlopem”. Aby uniknąć nieporozumień obie strony powinny dokładnie określić, w jakim wymiarze i na jakich zasadach osoba pracująca na podstawie umowy zlecenia może korzystać z płatnej przerwy. Zamieszczenie w umowie zlecenie punktu o płatnych dniach wolnych przysługujących zleceniodawcy jest jedynym przypadkiem, gdy zleceniobiorcy przysługuje prawo do odpłatnych dni wolnych.
Urlop macierzyński może otrzymać kobieta, która była ubezpieczona w dniu porodu, czyli była wtedy zatrudniona na podstawie umowy zlecenia i odprowadzała z niej składkę chorobową. Niestety w przypadku wygaśnięcia umowy przed urodzeniem się dziecka, zasiłek nie będzie jej już przysługiwał. Zasiłek nie przysługuje również, jeśli pracownica na umowie zleceniu nie była objęta ubezpieczeniem chorobowym.
Urlop a forma zatrudnienia
Czy ustalenie między stronami, że zleceniobiorca będzie miał prawo do płatnej przerwy może być podstawą do wysunięcia przez niego roszczenia, że faktycznie świadczy on stosunek pracy wymagający umowy o pracę? Niekonieczne. Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. W praktyce oznacza to, że tylko spełnienie wszystkich wymienionych w umowie zlecenie punktów warunkuje powstanie między stronami stosunku pracy i tylko w takim przypadku zleceniobiorca może wystąpić z żądaniem otrzymania umowy o pracę.
Jeżeli strony zdecydują, że zleceniobiorca będzie mógł skorzystać w ciągu roku kalendarzowego z płatnej przerwy, konieczne jest określenie liczby dni wolnych. Z punktu widzenia zleceniobiorcy ważny może być dodatkowy zapis mówiący o tym, że skorzystanie przez niego z dni wolnych nie będzie skutkowało obniżeniem wynagrodzenia. Umowa zlecenie jest przestrzegana wówczas, kiedy zleceniobiorca nie otrzymuje od przełożonego konkretnych poleceń do wykonania. Zadaniem takiego pracownika jest wywiązanie się z postanowień umowy, ale nie musi robić tego osobiście. Zleceniobiorca może zlecić działania innej osobie, biorąc za to odpowiedzialność, ale wówczas w umowie powinien pojawić się stosowny zapis warunkujący tę możliwość. Pracodawca nie powinien także narzucać miejsca ani czasu wykonywania zlecenia. Nieco inaczej wyglądają zasady zatrudnienia na umowie o pracę.
- wykonuje stale konkretne zadania określone przez zleceniodawcę,
- zlecający wydaje polecenia i sprawuje nadzór nad zleceniobiorcą,
- zlecający wyznacza miejsce i czas, w którym realizowane mają być zlecenia.
Jeśli te założenia nie są przestrzegane, zlecający wydaje polecenia i sprawuje stały nadzór nad zleceniobiorcą, a także, jeśli wyznacza miejsce, w którym zlecenie ma być realizowane, wówczas umowa zlecenie jest w rzeczywistości umową o pracę. Pracownik może wówczas zgłosić takie nadużycie do Państwowej Inspekcji Pracy oraz ma prawo wystąpić do sądu pracy o ustalenie stosunku prawnego. W takiej sytuacji zleceniobiorcy należą się wszystkie przywileje wynikające z Kodeksu pracy, w tym prawo do urlopu, jeśli pozostaje w stosunku pracy.
Podsumowując należy podkreślić, że w przypadku umów cywilnoprawnych zleceniobiorca będzie mógł skorzystać z dni wolnych tylko wówczas, gdy strony – odpowiednio wcześniej – zamieszczą informację o takiej możliwości w sporządzonej umowie.
